Het einde van politieke levens: een boeiend onderwerp. Een recensie over het boek 'Slotakkoord'

maandag 29 maart 2021, 12:30, recensie door prof. dr. Bert van den Braak

Afscheid nemen na een mooie carrière is moeilijk, zeker als het om het politieke bedrijf gaat. In Slotakkoord komen bijzondere manieren van afscheid nemen door politieke kopstukken aan bod. Stuk voor stuk geschreven door de grootste autoriteiten op dat gebied. En allemaal letten ze op de menselijke kant van de politiek. Hoe werden politieke overtuigingen bijvoorbeeld gemengd met persoonlijke emoties? Een greep uit de besproken politici: Gijs van Hall, Willem Treub, Hilda Verwey-Jonker, Hans Janmaat en Ruud Lubbers.

'Slotakkoord: Het einde van politieke levens' - een recensie

Toen ik de inhoud van het boek 'Slotakkoord. Het einde van politieke levens' onder ogen kreeg, had ik eerlijk gezegd zo mijn twijfels. De negentiende eeuwse 'minister' Alexander Gogel en Hilda Verwey-Jonker of koningin Wilhelmina en Dirk Donker Curtius: passen die wel in een boek over afscheidnemende 'politici'?

Met een goede inleiding door Henk te Velde en aardig geschreven 'portretten' wordt het allemaal veel aanvaardbaarder en begrijpelijker. Afscheid nemen van de politiek vindt nu eenmaal op diverse wijzen plaats en verschillen en overeenkomsten zichtbaar maken, kan eigenlijk alleen aan de hand van schetsen van heel diverse personen.

Dan nog kun je vraagtekens zetten bij de keuze van sommigen daarvan. Zo is het de vraag of je bij Hilda Verwey-Jonker en a fortiori bij koningin Wilhelmina wel van een politiek leven kunt spreken. Over Maarten van de Goes stelt de auteur zelf de vraag of dat wel een politicus was.

De vragen daarover zijn nog sterker dan het niet beschreven afscheid van sommige anderen. Overigens begrijp ik uiteraard dat een beroep werd gedaan op auteurs van recente biografieën en dat dit de keuze mede heeft bepaald. Maar bijvoorbeeld het afscheid van Biesheuvel (over wie ook een mooie biografie is verschenen) had niet misstaan.

Met die kanttekeningen is het niettemin een lezenswaardig en zelfs verrassend boek, met terechte aandacht voor persoonlijke aspecten van afscheid nemen van de politiek. Van berusting en loyaliteit van Gogel tot verbittering bij Janmaat en van tragiek bij Gijs van Hall tot aanpassingsvermogen bij Treub.

Voor wie meent dat politici vooral bezig zijn met hun eigen loopbaan, is het goed een beeld te krijgen van 'afscheid'. Het kan inderdaad soms zo maar afgelopen zijn en dat is dan soms bepaald dramatisch. Vooral het vertrek van Lubbers als Hoge Vertegenwoordiger van de UNHCR (gekoppeld aan dat van dirigent Gatti) laat dat zien. En dat was eigenlijk diens tweede dramatische vertrek, na dat in 1994 uit de Haagse politiek.

 

Het boek 'Slotakkoord: Het einde van politieke levens' staat onder redactie van Diederick Slijkermans en Henk te Velde.