Algemene Europese Beschouwingen: arena zonder publiek

Arco Timmermans

Op 19 april werden in de Eerste Kamer de Algemene Europese Beschouwingen gehouden.  Voor staatssecretaris voor Europese Zaken Ben Knapen was het de eerste gelegenheid om in het parlement zijn visie op Nederland en Europa te ontvouwen. Het vorige kabinet presenteerde in september vorig jaar vlak voor haar definitieve afscheid nog wel een blik op Europa in de Staat van de Unie, maar in de Tweede Kamer is daarover nog geen echt debat gevoerd. Bij sommige zaken lijkt het wel alsof niet het kabinet maar de Tweede Kamer zich demissionair gedraagt.

Nu dan de Algemene Europese Beschouwingen in de Eerste Kamer. Vorig jaar was de aandacht buiten de Senaatszaal hiervoor ongeveer nul, non-existent. Is het dit jaar anders? Nauwelijks. Dat is jammer, want wie het debat heeft bijgewoond of daags erna het stenografisch verslag heeft gelezen, die krijgt toch wel de indruk dat er nog volksvertegenwoordigers zijn die iets over Europa weten te zeggen. Als we senatoren volksvertegenwoordigers mogen noemen tenminste.

Wie de moeite neemt, kan uit het verslag ook de visie van staatssecretaris Ben Knapen filteren. Knapen spreekt liever niet over Europa als project maar stelt zich Nederland en Europa als arena voor. Een dagelijkse arena vooral, geen strijdarena of iets met stierenvechten, zoals een enkele senator suggereerde. Deze staatssecretaris relativeert ook wat we onder ‘verlies van soevereiniteit’ moeten verstaan. Was Nederland zo soeverein toen de gulden het kleine broertje was van de D-mark? Verder voelt Knapen zich aangesproken door het beeld van een beschermend Europa, niet alleen van concurrentie, marktdenken en geldkwesties.

Jammer dat dit beeld amper opgewassen lijkt tegen de werkelijkheid. Het nieuws dat wel naar buiten kwam en aandacht kreeg: Europa verspilt geld in rare ontwikkelingsprojecten, Europa overeet zich weer met te hoge begrotingsambities voor het komend jaar. Voor zijn aantreden was staatssecretaris Knapen lid van de Wetenschappelijke Raad van het Regeringsbeleid, die een prachtig rapport met visie over Europa produceerde. Het kabinet heeft daar al wel op gereageerd, op nogal zuinige toon. Tot nu toe spreekt de staatssecretaris in een arena zonder publiek. Het is te hopen dat dit snel verandert.

april 2011

De auteur is onderzoeksdirecteur van het Montesquieu Instituut in Den Haag en verbonden aan de Universiteit Leiden.