Nederland, gezamenlijk in zijn verdeelheid

donderdag 16 maart 2017, Prof.Mr. Aalt Willem Heringa

Versnipperd en verdeeld zijn we wel. Veel partijen in de nieuwe Tweede Kamer, en groot is er niet meer. Het worden er 13 na de 11 van 2012. Dat is het het gevolg van de evenredige vertegenwoordiging. Of komt die versnippering mede op het conto van het feit dat de verschillen tussen vele partijen toch ook weer niet zo groot waren? Het vormen van een regering wordt er op het eerste gezicht niet eenvoudiger op, of toch wel? Als veel partijen op elkaar lijken zou het ook weer niet zo moeilijk hoeven zijn. Veel van de voor een coalitie in aanmerking komende partijen hebben verschillen, maar ook overeenkomsten. Of gaan ze de verschillen zwaar aanzetten, om te voorkomen wat de PvdA is overkomen? Nu het wel helder is dat de VVD in de regering komt, is er in ieder geval sprake van een vier partijenkabinet. Of misschien wel vijf, om ook 'comfort' in de Eerste Kamer te creëren. Maar dat is misschien te veel gevraagd.

In ieder geval is Nederland niet de volgende dominosteen. Of anders gezegd hebben we weer eens een kwartfinale gewonnen. Stemde in het VK meer dan de helft voor een Brexit, en kon Trump zonder meerderheid toch de meerderheid in het kiescollege behalen: in Nederland hebben de anti-EU partijen bij lange na niet de meerderheid. De PVV is wel groot (en de tweede partij) en ook groeiende, maar bij lange na niet de grootste. En verder is er uiteraard Forum voor de Democratie, maar haar winst weegt niet op tegen de groei van D66 en GroenLinks.

Maar, of en, de winst van de VVD staat ook op het conto van Erdogan, die een helpende hand toestak de afgelopen dagen en Rutte leiderschap liet tonen, en ervoor zorgde dat ook de EU zich met een stem uitsprak.

Nu is het aan de Tweede Kamer om een verkenner aan te wijzen: mijn gok is op een prominente VVD'er die na die klus terugtreedt uit de landelijke politiek. Dan kan de nieuwe kamer op 23 maart aan de hand van zijn rapport een of meerdere informateurs benoemen. Spannend om met de nieuwe spelregels over de formatie nu te zien hoe men het er af brengt in deze complexe coalitievorming. Noodzakelijk voor een stabiele regering, maar ook voor de Tweede Kamer zelf, die nu eenmaal vijf jaren geleden het staatshoofd buiten spel zette. En dus weer moet laten zien dat men de klus zelf kan klaren, ook bij een lastigere formatie, met meer opties en meerdere partijen.

Deze bijdrage stond in